Plaquenil – co to za lek i kiedy się go stosuje

Plaquenil to lek zawierający hydroksychlorochinę, stosowany w leczeniu chorób autoimmunologicznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) i toczeń rumieniowaty. Znajduje też zastosowanie w leczeniu niektórych postaci malarii. Substancja czynna wpływa na reakcje układu odpornościowego, co pomaga zmniejszyć stan zapalny i ograniczyć objawy choroby.

Lek jest przepisywany pacjentom cierpiącym na przewlekłe dolegliwości autoimmunologiczne, gdy inne metody leczenia okazują się niewystarczające. Jego działanie polega na modulowaniu odpowiedzi immunologicznej organizmu, co pomaga złagodzić objawy bólowe i ograniczyć postęp choroby. W przypadku malarii stosuje się go wyłącznie jako leczenie wspomagające lub profilaktyczne, ponieważ niektóre szczepy pasożyta stały się na niego oporne.

Substancja czynna i mechanizm działania

Głównym składnikiem Plaquenilu jest hydroksychlorochina, pochodna chlorochiny, która wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego i reakcje zapalne. Lek zmienia właściwości chemiczne pH wewnątrz komórek, co zaburza działanie niektórych enzymów i wpływa na aktywność limfocytów T.

W chorobach autoimmunologicznych hydroksychlorochina hamuje nadmierne pobudzenie układu odpornościowego, co pomaga zmniejszyć stan zapalny i dolegliwości bólowe. Dzięki temu pacjenci odczuwają mniejszą sztywność i obrzęk stawów, a ich ogólna kondycja zdrowotna się poprawia.

W przypadku malarii hydroksychlorochina działa na pasożyty z rodzaju Plasmodium, które odpowiadają za rozwój choroby. Wpływa na ich metabolizm i uniemożliwia namnażanie, co pomaga organizmowi zwalczyć zakażenie. Jednak z powodu rosnącej oporności pasożytów lek nie jest już szeroko stosowany w terapii malarii.

Dawkowanie i sposób podawania

Plaquenil jest dostępny w postaci tabletek doustnych, które należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. Dawkowanie zależy od rodzaju choroby, wieku pacjenta i jego indywidualnej reakcji na leczenie. Nie należy samodzielnie zmieniać dawkowania, ponieważ może to prowadzić do działań niepożądanych lub obniżenia skuteczności terapii.

Zalecane dawki dla dorosłych

W leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów standardowa dawka wynosi 200–400 mg dziennie, przyjmowane w jednej lub dwóch dawkach. W toczniu rumieniowatym najczęściej stosuje się 200–400 mg na dobę, w zależności od nasilenia objawów.

W przypadku malarii dawkowanie różni się w zależności od tego, czy lek jest stosowany profilaktycznie, czy w celu leczenia zakażenia. W profilaktyce zwykle podaje się 400 mg raz w tygodniu, natomiast w leczeniu aktywnej malarii stosuje się wyższe dawki jednorazowe, dostosowane do wagi pacjenta i rekomendacji lekarza.

Stosowanie u dzieci i osób starszych

Dawka dla dzieci jest uzależniona od masy ciała i powinna być dokładnie dostosowana przez lekarza. Podawanie leku dzieciom wymaga szczególnej ostrożności, ponieważ istnieje ryzyko przedawkowania.

Osoby starsze zwykle dobrze tolerują Plaquenil, jednak mogą być bardziej narażone na skutki uboczne, zwłaszcza związane z narządem wzroku. W tej grupie wiekowej zaleca się regularne badania okulistyczne w celu monitorowania ewentualnych zmian siatkówkowych.

Czy lek można przyjmować z jedzeniem?

Plaquenil można przyjmować zarówno z posiłkiem, jak i na czczo, jednak zaleca się jego spożycie w trakcie jedzenia lub z mlekiem, aby zmniejszyć ryzyko podrażnienia żołądka. Nie należy rozgryzać tabletek – powinny być połykane w całości i popijane wodą.

Niektóre produkty spożywcze mogą wpływać na wchłanianie leku, dlatego warto skonsultować się z lekarzem w przypadku stosowania diety eliminacyjnej lub spożywania suplementów diety zawierających wapń i magnez, które mogą zaburzać absorpcję hydroksychlorochiny.

Możliwe skutki uboczne i działania niepożądane

Plaquenil, jak każdy lek, może powodować działania niepożądane, choć nie u każdego pacjenta one występują. Większość osób dobrze toleruje leczenie, ale niektórzy mogą doświadczyć efektów ubocznych, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu.

Najczęściej występujące objawy

Do najczęstszych skutków ubocznych należą:

• problemy żołądkowe, takie jak nudności, bóle brzucha i biegunka,
• bóle głowy i zawroty,
• zaburzenia widzenia, takie jak rozmazany obraz lub nadwrażliwość na światło,
• wysypki skórne i świąd.

Objawy te zwykle ustępują po kilku dniach lub tygodniach stosowania leku, ale jeśli się nasilają, należy skonsultować się z lekarzem.

Rzadkie, ale poważne skutki uboczne

Plaquenil może powodować groźne powikłania, choć występują one rzadko. Do najpoważniejszych efektów ubocznych należą:

• uszkodzenie siatkówki oka, co może prowadzić do nieodwracalnych zaburzeń widzenia,
• arytmia serca, związana z wydłużeniem odstępu QT w badaniu EKG,
• uszkodzenie wątroby i zaburzenia pracy nerek,
• reakcje alergiczne, takie jak obrzęk twarzy, trudności w oddychaniu.

W przypadku wystąpienia poważnych objawów należy natychmiast zgłosić się do lekarza.

Przeciwwskazania do stosowania Plaquenilu

Plaquenil nie jest odpowiedni dla wszystkich pacjentów. Przeciwwskazania obejmują:

• uczulenie na hydroksychlorochinę lub którykolwiek składnik leku,
• choroby siatkówki i zaburzenia widzenia,
• ciężkie zaburzenia pracy serca, wątroby lub nerek,
• niektóre wrodzone zaburzenia rytmu serca.

Interakcje z innymi lekami

Hydroksychlorochina może wchodzić w interakcje z wieloma lekami, m.in.:

• preparatami na arytmię,
• lekami przeciwdepresyjnymi,
• cyklosporyną i metotreksatem, stosowanymi w RZS,
• lekami zobojętniającymi kwas żołądkowy, które mogą zmniejszać wchłanianie hydroksychlorochiny.

Plaquenil a ciąża i karmienie piersią

Nie zaleca się stosowania Plaquenilu w ciąży, chyba że lekarz uzna, że korzyści przewyższają ryzyko. Hydroksychlorochina przenika do mleka matki, dlatego w okresie karmienia piersią należy zachować ostrożność.

Czy Plaquenil jest refundowany? Cena i dostępność w aptekach

Plaquenil może być refundowany w określonych wskazaniach. Cena zależy od poziomu refundacji i apteki.

Inne leki zawierające hydroksychlorochinę dostępne na rynku

Na rynku dostępne są inne preparaty z hydroksychlorochiną, m.in. Hydroxychloroquine Sulfate produkowane przez różnych producentów. Ich skuteczność i działanie są zbliżone do Plaquenilu.